Smještena na jugoistočnim padinama planine Majevice na 239
metara nadmorske visine, Tuzla zauzima centralni dio sjeveroistočne Bosne sa
površinom od otprilike 15km2. Tuzla je ekonomsko, naučno, kulturno,
obrazovno, zdravstveno i turističko središte sjeveroistočne Bosne.
Tuzla je poznata kao “Grad
soli” a simbol grada je koza.
Naseljavanje na području Tuzle uvijek je bilo u bliskoj vezi
sa nalazištima i zalihama soli. Najstariji pisani dokument, koji potiče od
drevnih Grka, pokazuje da su oni bili upoznati sa postojanjem bogatih
zaliha soli na ovom području. Tuzla je dobila svoje ime mnogo kasnije. Današnje ime vodi porijeklo od turske riječi Tuz što znači sol. Prvi osmanlijski dokument koji
spominje eksploataciju tuzlanskih slanih izvora datira iz 1548. godine.
Sa dolaskom Osmanlija 1460.
godine,
proizvodnja soli se upeterostručila, te je grad počeo dobivati na važnosti.
Nakon velikih ekonomskih reformi iz 17-tog stoljeća, u gradu se počela
razvijati slobodna trgovina. Sa razvitkom novih zanata, Tuzla se razvila u
administrativno središte Zvorničkog sandžaka i postala važan komunikacijski,
vojni, trgovački i kulturni centar sjeveroistočne Bosne. Pred kraj Osmanlijske
vladavine Tuzla je imala približno oko 5000 stanovnika i bila je jedan od
najvećih gradova u Bosni i Hercegovini.
Tuzla je jedini grad u Evropi koji ima slana jezera i jedini
grad na svijetu čija se slana jezera, kupalište i plaža nalaze u centru grada.
Kada se, prije nekoliko miliona godina, Panonsko more povlačilo sa velikog
dijela evropskog tla, ispod Tuzle je ostavilo milione tona naslaga kamene soli
i slane vode. Zahvaljujući ovom prirodnom bogatstvu, a uz podršku domaćih
stručnjaka, slana voda je izvučena na površinu i 2003. godine pretvorena u
Panonsko jezero I, a 2008. godine izgrađeno je i Panonski jezero II. To su
jezera u kojima se nalazi mineralima bogata slana voda, koja se slanim bunarima
crpi ispod zemlje. Pored užitka u kupanju u vodi, ova voda ima i
ljekovita svojstva, pogotovo u liječenju steriliteta, reumatskih i disajnih
oboljenja. Panonska jezera su površine oko 17.000 m2 sa plažama dužine 1.000
metara, odnosno uređenog prostora površine 60.000 m2. Salinitet vode odgovara
morskoj vodi i iznosi 30-40 gr./l. Slana voda ima izuzetna terapijska svojstva.
Unutar kompleksa se nalaze uređeni prostori za zabavu djece i prostor za
fitnes. U 4 godine kompleks Panonike posjetilo je oko 2 miliona turista. Unutar
kompleksa Panonskih jezera nalaze se Slani slapovi visine 18 metara, izuzetno pogodni za sunčanje i inhalacije
slanim parama.
Unutar Kompleksa Panonskih jezera, 2006.godine otvoren je Arheološki park- neolitsko sojeničko naselje i Geološki muzej. Neolitsko sojeničko naselje predstavlja rekonstrukciju načina života kakav je egzistirao na ovom području prije više od 7.000 godine, bazirano na otkrivenim predmetima iz perioda neolita, i čije je vrijeme nastanka potvrđeno od Arheološkog instituta u Beču upotrebom C4 metode. Ovaj, jedinstveni prostor ima višestruko značenje, ne samo za turističku ponudu Tuzle i regiona, nego i u pogledu valorizacije kulturno-historijskog naslijeđa.
Na Sonom trgu,u granit su uklesane riječi:“Tuzla je jedno od
najstarijih naselja u Evropi.Sedam hiljada godina od neolita do danas,ljudi
proizvode so i žive na ovom prostoru.Gradjani Tuzle obnoviše Soni trg
2004.godine,sa vjerom da je ljubav izvor nastanka i vječitog trajanja svijeta.“ Na Trgu se nalazi i replika neolitske posude za
isoljavanje, koja je sastavni dio fontane, ukrašene mozaikom iz Ravenne,
svjetske prijestonice mozaične umjetnosti. Na Sonom trgu se može pogledati i
muzejska postavka predmeta iz doba neolita i drugih historijskih razdoblja,
pronađenih na lokalitetima u i oko Tuzle. Soni trg je nekada bio središnja
tačka (pazarište) oko koje su se dalje gradili brojni vjerski i javni objekti.
Ovo mjesto i danas predstavlja centar historijskog dijela grada, oko kojeg se
nižu desetine uskih, granitom popločanih uličica, uvijek punih života i
mladosti.
Trg Slobode je najveći trg u Bosni i Hercegovini, na čijem se
prostoru nalazi rekonstruisana zgrada Baroka iz austrougarskog perioda. Na Trgu
je otkriveno arheološko nalazište sa vrlo značajnim ostacima arheološkog
materijala. Prostor je uređen za druženje i različite manifestacije, a krasi ga
središnja fontana sa pratećim sadržajem.
Od vjerskih spomenika, u Tuzli se nalazi nekoliko starih,
veoma lijepih džamija, kao što su Poljska (Turalibegova), izgrađena 1572.
godine, zatim Šarena, Čaršijska, Džindijska, Mejdanska i Bijela džamija u
Gornjoj Tuzli, te Čaršijska česma iz 1888. godine. Rimokatolička crkva sv. Petra, koja je
bila sagrađena 1873. godine, iako izuzetno vrijedno zdanje s brojnim freskama,
koje su bile pod zaštitom države, morala je 1987. biti srušena zbog posljedica
slijeganja tla (uslijed eksploatacije soli), te je 1998. izgrađen novi
Franjevački samostan i crkva sv. Petra i Pavla. U blizini je i Pravoslavna
crkva uspenija Presvete Bogorodice iz 1874. godine, koja je osamdesetih godina
prošlog stoljeća uspješno spašena od tonjenja, budući da se i ona nalazila na
području pogođenim ovim fenomenom. U Srednjoj Lipnici se nalazi kapela Gospe
Lipničke iz 17. stoljeća, tipičan primjer tradicionalnog narodnog
graditeljstva. U Kapeli se nalazi slika Blažene Djevice Marije, kojoj narod
ovog kraja pripisuje čudotvorne moći.
